Nachtzwart – Kirsten Boie

Schorsch is niet bang. Hij wil geloven in de overwinning van Duitsland.
Maar op dit ogenblik denkt hij natuurlijk aan iets heel anders.

KORTE INHOUD
“Het is april 1945 en de inwoners van het mijnwerkersstadje Penzberg horen op de radio dat de oorlog voorbij is. De Amerikaanse troepen kunnen elk moment de stad in Zuid-Duitsland bereiken. De naziburgemeester wordt afgezet door de oude burgemeester en een aantal andere mannen, onder wie de vader van Marie.

Schorsch is 15 en zit bij de Hitlerjugend. Hij is verliefd op Marie. Als een fanatieke afsplitsing van de Wehrmacht, die niet van overgeven wil weten, de oude burgemeester met zijn aanhangers oppakt, zijn Marie en Schorsch buiten het stadje getuigen van een vreselijke gebeurtenis. De vader van Marie moet onderduiken en Schorsch ziet met eigen ogen wat de Wehrmacht met alle zogenaamde landverraders doet. Als zoon van een nazi staat hij voor een moeilijke keuze.”

Maar dit zijn de Weerwolven. (…) En ook al denkt iedereen dat alles verloren is, zij vechten door. Gustl hoort bij de Weerwolven en geeft zijn leven voor de Führer, voor de overwinning.

MIJN MENING
Ik blijf altijd wat huiverig voor oorlogsverhalen, maar ik weet gelukkig dat die van Uitgeverij Kluitman voor de jeugd (deze is voor 14+) altijd heel erg fijn weglezen en niet té heftig zijn. En dit was meteen weer een stukje onbekende geschiedenis voor mij…

Penzberg, 27 april 1945. Op de radio is te horen dat de oorlog voorbij is en dat de Amerikanen bijna in Zuid-Duitsland zijn, ze kunnen het mijnwerkersstadje ieder moment bereiken…
Schorsch (15) is trots lid van de Hitlerjugend en gelooft niet dat Duitsland zich zal overgeven, hij gelooft in de overwinning. Maar Marie (14), het meisje waar hij verliefd op is, heeft het juist wél enthousiast over de Amerikanen die komen en de oorlog die dan eindelijk voorbij is…
Haar vader Sebastian is een vriend van de oude burgemeester en zij en hun vrienden besluiten de Nazi-burgemeester het stadhuis uit te gooien en nog andere maatregelen te nemen die moeten voorkomen dat de Nazi’s nog even gauw een puinhoop van Penzberg maken. De Amerikanen kunnen ze toch ieder moment komen steunen…
Maar de Amerikanen zijn er nog niet en de Nazi’s accepteren nog niet dat ze verslagen zijn. De ‘verraders’ worden keihard gestraft als de Wehrmacht (die nog wat afwachtend is, orders zijn belangrijk) en de Weerwolven (die echt over lijken gaan) gearriveerd zijn in Penzberg. En Schorsch en Marie zijn getuige van de afschuwelijke gebeurtenis. Dit doet zijn wereldbeeld flink wankelen…

Was Rummer deze ochtend maar niet zo goedgelovig geweest. Ach, waren ze dat allemaal maar niet geweest! Ze hadden wantrouwender moeten zijn, maar ze waren moe na zes jaar oorlog.

Dit verhaal is best apart geschreven, daar moest ik even aan wennen, maar uiteindelijk gaf het op de een of andere manier net dat beetje afstand van de afschuwelijkheden die je nodig hebt en toch bracht het het verhaal ook op een bijzondere manier tot leven… Het wordt een soort ‘verslaggevend’ verteld door een verteller die al weet wat er te gebeuren staat, en daarnaast krijg je steeds een kijkje in de hoofden van de verschillende personages die aan bod komen, zoals Schorsch, Marie, Gustl (een Weerwolf), de vader van Schorsch, de vader van Marie, de oude burgemeester en een Wehrmacht hoofdman. Zo leer je verschillende kanten kennen en hoe wie denkt over de situatie en hoe wie erop reageert/acteert…
Bij de een had ik bewondering voor diens moed en bij de ander werd ik gewoon naar van de gedachtengang. (Weerwolven: ‘Haat is ons gebed en wraak onze strijdkreet!’ /Wehrmacht: ‘Als het bevel van hogerhand komt, zijn ze dan niet verantwoordelijk voor wat ze zo graag willen doen? Zijn ze dan onschuldig?’ /Over Dachau: ‘Iedereen had gezegd dat het geruchten waren. Als je niet wilde geloven dat het echt waar was, geloofde je het gewoon niet.’) Heftig hoor, om weer eens te beseffen hoe zoiets kan gaan…
En dan de afrekeningen, ja, pfff… Afschuwelijk, heftig, intens… Je moet bij dit boek (wat heel logisch is bij een waargebeurd verhaal als deze) geen happy end verwachten. Maar het is oh zo belangrijk dat dit soort verhalen verteld blijven worden! En dat met dit specifieke verhaal de slachtoffers van die zwarte nacht in Penzberg in herinnering blijven! En door die (niet op waarheid gebaseerde) verliefdheid tussen de twee tieners is er toch dat sprankje licht dat je ook heel erg nodig hebt bij zo’n realistisch boek. Fijn gedaan! Maakt het net weer allemaal wat draaglijker…
Aangrijpend, meeslepend, realistisch… Een aanrader die zeker niet mag ontbreken op de thematafels rond deze tijd van het jaar!
(Achterin het boek staat een begrippenlijst voor wat fijne extra uitleg bij termen die gebruikt worden.)